Adaptacja i mitygacja do zmian klimatu jest wyzwaniem, przed którym stoją samorządy i mieszkańcy Dolnego Śląska. Gmina Leśna we współpracy z Fundacją Sendzimira zrealizowała elementy BZI służące zapobieganiu powodzi i suszy, nawiedzających regularnie mieszkańców gminy. Wzorcowe rozwiązania zrealizowane w Leśnej można zobaczyć i zastosować w innych miejscach.
Pracownicy IRT wzięli udział w konferencji oraz czterodniowych warsztatach projektowania BZI zorganizowanych na zakończenie projektu „Między suszą a powodzią. Błękitno-zielona infrastruktura w gminie Leśna”. Uczestnicy konferencji przedstawili wiele inspirujących przykładów planowania i realizacji rozwiązań służących adaptacji i mitygacji zmian klimatu. Jednym z nich jest plan adaptacji do zmian klimatu Aglomeracji Jeleniogórskiej . Zachęcamy samorządy do korzystania z dobrych przykładów.
]]>
Wychodząc naprzeciw aktualnym wyzwaniom związanym z zachodzącymi zmianami klimatu oraz mając świadomość konieczności podjęcia jak najszybszych i ambitnych działań, Zarząd Województwa Dolnośląskiego w dniu 28 lutego 2024 r. przyjął „Plan działań w zakresie neutralności klimatycznej w województwie dolnośląskim”.
Opracowanie ma na celu zintegrowanie działań prowadzonych w regionie i uwzględnienie wszystkich obszarów, w których samorządy (zarówno regionalny jak i lokalne) mogą wpłynąć na osiągnięcie nadrzędnego celu polityki województwa dolnośląskiego, określonego w „Strategii Energetycznej Dolnego Śląska”, jakim jest osiągnięcie neutralności klimatycznej regionu do 2050 r..
Podstawą do opracowania Planu działań były przede wszystkim wnioski wynikające z Raportu pt. Zmiana klimatu 2023. Raport podsumowujący. Podsumowanie dla decydentów., opracowanego przez IPCC – Międzyrządowy Zespół ds. Zmiany Klimatu (ang. Intergovernmental Panel on Climate Change), z wykorzystaniem przedstawionych w ww. Raporcie opcji adaptacji i łagodzenia zmian klimatu.
W dokumencie zwraca się szczególną uwagę na traktowanie zagadnień związanych z adaptacją i mitygacją klimatyczną jako fundamentalnych w nowotworzonych oraz aktualizowanych dokumentach strategicznych, planistycznych oraz branżowych, programujących rozwój na poziomie zarówno krajowym, regionalnym, jak i lokalnym.
Plan działań, jako dokument parasolowy, stanowi podstawę do sporządzenia „Programu wdrażania neutralności klimatycznej w województwie dolnośląskim”, z uwzględnieniem różnych aspektów polityki regionalnej dotyczących: energetyki, innowacji, transportu, rolnictwa i leśnictwa, środowiska i gospodarowania zasobami, planowania przestrzennego, edukacji oraz społeczeństwa.
]]>Ukazała się pierwsza broszura przygotowana w ramach projektu Zintegrowany transport zbiorowy, kierowana do samorządów lokalnych.
Opracowanie w przystępny sposób wyjaśnia znaczenie przewozów szkolnych dla funkcjonowania transportu zbiorowego na danym obszarze, a także omawia różnice w potrzebach transportowych uczniów poszczególnych rodzajów szkół ponadpodstawowych.
W broszurze wyróżniono pod względem dojazdów pięć rodzajów szkół: ponadlokalne, lokalne i nielokalne — a także niewymagające organizacji dojazdów: zdalne oraz zastępcze. Zwrócono również uwagę na różnice w dojazdach do techników, liceów i szkół branżowych. Obrazu dopełniają wypowiedzi użytkowników systemu: uczniów przykładowych jednostek.
Opracowanie domyka omówienie związków pomiędzy kształtowaniem sieci szkół i kształtowaniem sieci transportu zbiorowego.
Z broszurą można zapoznać się w Bibliotece opracowań.
]]>Z wielkim bólem i niedowierzaniem przyjęliśmy tragiczną wiadomość o śmierci Daniela Chojnackiego, naszego partnera, kolegi i przyjaciela. Przez wiele lat współpracował z Instytutem Rozwoju Terytorialnego. To przy Jego współudziale powstawała Dolnośląska Polityka Rowerowa. Był wspaniałą, energetyczną i nietuzinkową postacią. Żal ogromny! Składamy wyrazy głębokiego współczucia dla Żony Kasi i całej Rodziny.
Zespół Instytutu Rozwoju Terytorialnego
„Bo żyć możesz tylko tym, za co zgodzisz się umrzeć.”
Antoine de Saint-Exupéry „Twierdza”
]]>W ramach projektu Zintegrowany transport zbiorowy, po zakończeniu konsultacji, opublikowana została ostateczna wersja opracowania podsumowującego stan organizacji publicznego transportu zbiorowego na Dolnym Śląsku.
Dzięki danym pozyskanym od samorządów lokalnych opracowane zostały mapy prezentujące stan zaangażowania i współpracy poszczególnych jednostek. Wskazane zostały również te gminy i powiaty, które nie podjęły działań organizacyjnych w zakresie transportu zbiorowego na swoim terenie.
Na tej podstawie określona została lista obszarów zagrożonych zjawiskiem wykluczenia transportowego.
Z publikacją można zapoznać się w Bibliotece opracowań.
Zapraszamy do lektury!
]]>Zintegrowany transport zbiorowy w województwie dolnośląskim to projekt związany z funkcjonowaniem komunikacji publicznej na poziomie regionalnym oraz jej powiązaniami z systemami transportu powiatowego i gminnego.
Zbadany został stan wyjściowy przed rozpoczęciem systemowego procesu integracji. Ankietą dotyczącą sposobu organizacji transportu zbiorowego objęte zostały wszystkie gminy i powiaty województwa dolnośląskiego. Wyniki zestawiono w opracowaniu, które obecnie podlega weryfikacji i konsultacjom jednostek samorządu terytorialnego.
Równocześnie publikujemy broszurę omawiającą rozwiązania z zakresu zarządzania i integracji komunikacji publicznej, stosowane w Niemczech. Można się z nią zapoznać w naszej Bibliotece opracowań.
Szersze informacje o całości przewidzianych działań dostępne są na stronie projektu.
Zapraszamy do lektury i współpracy!
]]>GOF musi zmierzyć się z wyzwaniami, jakie niesie ze sobą ubytek ludności, starzejące się społeczeństwo, presja inwestycyjna, niewydolność systemu wodno-ściekowego, brak funkcjonalnego systemu transportu zbiorowego i masowa turystyka.
Równie ważne w przypadku GOF-u, są wyzwania globalne, do których należą m.in.: mitygacja i adaptacja do zmian klimatu oraz transformacja energetyczna. GOF zajmuje szczególne miejsce na mapie województwa dolnośląskiego, przede wszystkim ze względu na Sudety, gęstą sieć osadniczą z dwoma ośrodkami regionalnymi: Jelenią Górą i Wałbrzychem, przygraniczne położenie oraz bogactwo przyrodnicze i kulturowe. Jednocześnie jest to obszar bardzo zróżnicowany wewnętrznie, zarówno w zakresie środowiska przyrodniczego i walorów kulturowych, osadnictwa, turystyki, sytuacji społeczno-gospodarczej jak i transportu. Posiada wiele potencjałów i boryka się z wieloma problemami, które zostały zidentyfikowane w Uwarunkowaniach. Ilustracją Uwarunkowań są mapy stanowiące załączniki od 3 do 6.
Celem opracowania było rozpoznanie uwarunkowań rozwoju GOF-u, stanowiących podstawę określenia rekomendacji i wytycznych kształtowania zrównoważonego rozwoju tego obszaru, przede wszystkim w zakresie polityki przestrzennej. Kluczową częścią uwarunkowań są problemy i potencjały, które zostały zidentyfikowane na podstawie analiz oraz konsultacji społecznych, przeprowadzonych w formie ankiet oraz warsztatów. Wyniki ankiet oraz warsztatów zostały uwzględnione w tekście uwarunkowań a szczegółowy wykaz zgłoszonych problemów, potencjałów i potrzeb zawarty został w załączniku 1 i 2.
Uwarunkowania zostały sporządzone w okresie czerwiec 2022 r. – kwiecień 2023 r., w Instytucie Rozwoju Terytorialnego, przy współpracy z samorządami gminnymi, organizacjami pozarządowymi, instytucjami i osobami prywatnymi. Każdy miał możliwość włączenia się w prace poprzez udział w ankietach przeprowadzonych na przełomie listopada i grudnia 2022 r. oraz warsztatach, które odbyły się w styczniu i lutym 2023 roku.
]]>We wtorek, 18 kwietnia 2023 r. podczas posiedzenia Komisji Polityki Rozwoju Regionalnego i Gospodarki Sejmiku Województwa Dolnośląskiego, na wniosek Wiceprzewodniczącej Komisji - Radnej Magdaleny Piaseckiej, przedstawiliśmy prezentację poświęconą polityce zrównoważonego rozwoju w regionie.
W prezentacji zawarliśmy informacje o źródłach pojęcia zrównoważonego rozwoju, jego obecnym postrzeganiu i rozumieniu. Odnieśliśmy się również do realizacji założeń zrównoważonego rozwoju w obowiązującym Planie zagospodarowania przestrzennego województwa dolnośląskiego, pracach analitycznych związanych z Górskim Obszarem Funkcjonalnym oraz przygotowywanym Planie inwestycji transportowych.
]]>Zakończyliśmy cykl warsztatów w ramach prac nad rekomendacjami dla Górskiego Obszaru Funkcjonalnego. Podczas spotkań w Jeleniej Górze, Wałbrzychu i Kłodzku gościliśmy łącznie 84 uczestników reprezentujących:
- gminy, powiaty i województwo,
- Karkonoski Park Narodowy, Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych,
- PTTK, lokalne fundacje, organizacje turystyczne, towarzystwa krajobrazowe i turystyczno – krajobrazowe,
- Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych oraz Nadleśnictwa,
- uzdrowiska i organizacje uzdrowiskowe,
- agencje rozwoju regionalnego oraz klubu biznesu,
- gminne, miejskie ośrodki kultury i sportu oraz instytucje kultury,
- redakcję czasopisma „Karkonosze”,
- Euroregion NYSA i Stowarzyszenie Gmin Polskich Euroregionu Glacensis,
- Politechnikę Wrocławską.
Wszyscy przybyli okazali się, przede wszystkim, aktywnymi uczestnikami życia lokalnego oraz doskonałymi znawcami górskiego obszaru, działającymi na swoim terenie nie tylko służbowo, ale również z pasji. Spotkania okazały się źródłem cennej wiedzy, która często umyka oficjalnym statystykom.
Nad przebiegiem warsztatów czuwali eksperci z Instytutu Rozwoju Terytorialnego w dziedzinach: transportu, infrastruktury technicznej, środowiska przyrodniczego i kulturowego, turystyki, osadnictwa oraz problematyki społeczno – gospodarczej.
Wysłuchaliśmy o potrzebach i problemach jakie występują na tym szczególnym obszarze oraz zlokalizowaliśmy je w przestrzeni. Z radością zanotowaliśmy ogrom potencjałów jaki widzą Państwo w swoich gminach. Wszystkie te zagadnienia będą stanowiły materiał do prac i analiz, których wynikami podzielimy się już niedługo.
Część warsztatową każdego ze spotkań poprzedzała, krótka prezentacja uwarunkowań, przygotowana przez projektantów IRT. Zachęcamy do ponownego zapoznania się z nią w celu przypomnienia lub zaznajomienia się z zagadnieniami poruszanymi na warsztatach.
Wszystkim uczestnikom serdecznie dziękujemy za aktywny udział!
]]>Na przełomie października i listopada br. w ramach projektu „Rekomendacje dla planowania rozwoju w górskim obszarze funkcjonalnym określonym w SRWD 2030” odbyły się badania ankietowe pn. „Problemy i mocne strony w górskim obszarze funkcjonalnym (GOF)”. Badanie stanowiło element prac w ramach zaplanowanych spotkań warsztatowych. Uczestnikami ankiety byli mieszkańcy, samorządy i organizacje funkcjonujące na obszarze górskim. Ankieta przeprowadzona została z wykorzystaniem wielu kanałów informacyjnych, w tym m.in. poprzez stronę www, fb oraz pocztę elektroniczną. Wpłynęło 17 odpowiedzi – m.in. od osób fizycznych, stowarzyszeń, gmin oraz Parku Narodowego Gór Stołowych.
Celem ankiety było przede wszystkim zebranie informacji na temat problemów i barier rozwojowych, z którymi borykają się mieszkańcy, samorządy, organizacje i inne podmioty funkcjonujące w górskim obszarze funkcjonalnym oraz poznanie mocnych stron tego obszaru. Zakres badania obejmował tematykę transportu indywidualnego i zbiorowego, turystyki, osadnictwa, sfery społeczno-gospodarczej oraz środowiska przyrodniczego i kulturowego.
Analiza ankiet wykazała, że bardzo istotnym zagadnieniem (zarówno w zakresie problemów jak i potencjałów rozwoju) jawią się badanym kwestie transportu i dostępności. Podstawowym problemem jest słabo rozwinięta komunikacja publiczna, która w dodatku nie jest powiązana z ofertą turystyczną (jako przykład podawano połączenie Szklarskiej Poręby i Świeradowa-Zdroju). Równocześnie jednak jako bardzo dużą szansę wskazywano trwające obecnie odtwarzanie połączeń kolejowych w rejonach górskich. Duże znaczenie ankietowani przypisali także infrastrukturze rowerowej. Pomimo wskazywanych fragmentarycznie braków, część respondentów funkcjonujące już elementy oceniła jako istotny potencjał rozwojowy. W szczególności dotyczyło to singletracków oraz turystycznych tras rowerowych.
W części badania dotyczącej sfery społeczno-gospodarczej, ankietowani najczęściej podkreślali problem odpływu mieszkańców z obszarów peryferyjnych do dużych miast (przede wszystkim Wrocławia). Zjawisko to dotyczy zwłaszcza młodzieży, przez co w mniejszych ośrodkach obserwuje się zintensyfikowane starzenie społeczeństwa. Jako przyczyny wskazywano kwestie braku atrakcyjnych uczelni wyższych, ale również słabości zatrudnienia (brak dużych przedsiębiorców, niestabilność pracy w branży turystycznej). Istotnym problemem dla części ankietowanych było bezrobocie - w 2020 r. na obszarze GOF udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym wyniósł 5,4% przy średniej dla województwa 4,0%. Jako potencjały ankietowani wskazywali: przygraniczne położenie, bliskość niemieckiego i czeskiego rynku pracy oraz lokalizację stref ekonomicznych w Nowej Rudzie, Wałbrzychu i na Ziemi Kłodzkiej (w tym dostęp do instytucji otoczenia biznesu).
W zakresie turystyki najczęściej wskazywanym problemem było zagospodarowanie turystyczne. Zgłaszane postulaty różniły się terytorialnie: w niektórych rejonach brakuje infrastruktury turystycznej, w innych podkreśla się narastającą presję turystyczną, której należy aktywnie przeciwdziałać. Generalnie, obserwuje się koncentrację turystyki i kumulację odwiedzających na bardzo niewielkich obszarach uznawanych za najbardziej atrakcyjne (np. Szczeliniec Wielki czy Błędne Skały). Jako mocne strony turystyki uznaje się: dużą liczbę atrakcji, bogatą ofertę warsztatów rękodzielniczych i edukacyjnych oraz wysoki poziom bazy noclegowej.
W odniesieniu do sieci osadniczej i mieszkalnictwa ankietowani za najważniejszy problem uznali rozproszoną i nowopowstającą zabudowę (presję urbanistyczną na tereny cenne przyrodniczo), która zaburza krajobraz wiejski oraz może prowadzić do licznych problemów związanych z utrzymaniem infrastruktury technicznej i komunikacyjnej. Potencjał dostrzegany jest natomiast w funkcjonowaniu i dostępności do usług, w szczególności lokalnej infrastruktury społecznej i kulturalnej w całym górskim obszarze funkcjonalnym.
W zakresie środowiska przyrodniczego najczęściej wskazywano na zanieczyszczenie powietrza. Jego jakość jest istotnym problemem dla przyszłości miejscowości uzdrowiskowych. Duże zanieczyszczenie występuje przy tym niemal na całym obszarze GOF, zwłaszcza w miejscowościach położonych w dolinach. W zakresie dóbr kulturowych, przede wszystkim zwracano uwagę na postępującą degradację i niszczenie zabytkowej zabudowy regionu. Jako mocną stronę w zakresie walorów przyrodniczych i kulturowych ankietowani wskazywali obecność obszarów cennych przyrodniczo takich jak Park Narodowy Gór Stołowych, Karkonoski Park Narodowy oraz obszary Natura 2000. Potencjał upatrywany jest również w bogatej historii regionu, jego dziedzictwie kulturowym, obiektach zabytkowych oraz obecności miejscowości uzdrowiskowych i wypoczynkowych.
Podsumowując, informacje uzyskane z badania ankietowego pozwoliły pilotażowo skonfrontować posiadaną wiedzę planistyczną z problemami i mocnymi stronami postrzeganymi przez mieszkańców, działaczy, samorządy i jednostki GOF-u. Dalsze prace, w tym zaplanowane warsztaty, pozwolą dokonać oceny czynników warunkujących rozwój tego obszaru oraz stanowiących dla niego szanse na przyszłość.
]]>